Met Pinksteren wordt de uitstorting van de Heilige Geest herdacht. In principe valt Pinksterzondag altijd op de vijftigste dag na Pasen. Afhankelijk van het aantal dagen van de maanden waarin respectievelijk Pasen, Hemelvaartsdag en Pinksteren vallen, is het mogelijk dat Pinksteren op de negenenveertigste dag na Pasen plaatsvindt. De redenering is als volgt: Hemelvaartsdag volgt veertig dagen na Pasen, altijd op een donderdag, en Pinksteren valt op de negende of tiende dag na Hemelvaartsdag, altijd op een zondag.
In het christendom werd het Wekenfeest ‘Pinksteren’ genoemd, naar het Griekse woord ‘pentekostos’ (= vijftigste). Tijdens het pinksterfeest wordt herdacht dat de Heilige Geest, de derde Persoon van de Allerheiligste Drie-eenheid, neerdaalde uit de hemel op de apostelen en andere aanwezige gelovigen. Na Jezus’ dood op Goede Vrijdag en zijn verrijzenis op Pasen hadden de leerlingen van Jezus nog veertig dagen lang (tot Hemelvaart) de steun van zijn aanwezigheid gehad waarbij hij hun nog eens uitlegde wat de betekenis was van alles wat hij gedaan had tijdens zijn openbare optreden. Op de veertigste dag van Pasen (let op: niet de veertigste dag na Pasen) werden de leerlingen door Jezus’ Hemelvaart alleen achtergelaten. Wel had hij beloofd dat hij de Geest van God, de Heilige Geest zou sturen die hen geestelijk verder zou leiden en hen de kracht zou geven om getuigen van het evangelie te zijn. Op de vijftigste dag van Pasen, tien dagen na Hemelvaart, op Pinksteren, kwam de beloofde Heilige Geest dan ook over de discipelen.
Volgens de traditionele christelijke theologie, analoog aan de oorspronkelijke joodse betekenis, waren de eerste nieuwe bekeerlingen na de hemelvaart van Jezus als resultaat van de evangelisatie onder de menigte op de eerste Pinksterdag de ‘eerstelingen van de oogst’ die toegevoegd werden aan de eerste christelijke ‘samenkomst’, oftewel gemeente. Deze ‘oogst’ gaat nog steeds door en als de ‘volledige oogst’ is binnengehaald, dat wil zeggen alle door God voor het Koninkrijk van God voorbestemde mensen tot bekering zijn gekomen, dan begint de Eindtijd: de laatste fase van de geschiedenis.
Met name in de vroege middeleeuwen was Pinksteren een zeer belangrijk christelijk feest. Het ging toen gepaard met een week van verplichte rust, bekend als de Heilige Geestweek. Tot de standaardrituelen behoorden het loslaten van duiven in de kerk, het strooien van blaadjes van pioenrozen en het blazen op de klaroen. Tot in de 20e eeuw was het verder gebruikelijk om elkaar een Pinkstergroet (bijv. in de vorm van een wenskaart) te sturen.
De Heilige Geestweek werd in 813 al wat ingekort, en vanaf 1414 kende Pinksteren nog slechts drie verplichte rustdagen. Bij de Synode van Dordrecht (1618) werd bepaald dat hier nog een dag afging. Desondanks heeft de derde rustdag op sommige plaatsen tot op de dag van vandaag standgehouden.
